Şema terapi, psikolojik sorunların tedavisi için kullanılan bilişsel-davranışçı bir terapi yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, kişinin uzun yıllardır benimsediği, genellikle çocukluk döneminde edindiği, olumsuz düşünce kalıplarının ve davranış örüntülerinin altında yatan şemaları ele almaktadır. Şema terapide, kişinin geçmişteki deneyimleri, özellikle de aile ilişkileri ve erken yaşam deneyimleri, kişinin benlik algısı ve ilişkileri üzerindeki etkileri açısından değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda belirlenen şemalar, kişinin zihninde yer etmiş olumsuz inanç ve algılarla ilgilidir ve kişinin yaşamında sıkıntıya neden olmaktadır.
Terapi sürecinde, kişi bu olumsuz şemaları belirleyerek ve fark ederek üzerinde çalışır. Şemaların kökenleri keşfedilir, ve terapist tarafından kullanılan özel tekniklerle, kişi bu olumsuz şemaların etkisinden kurtulabilir. Ayrıca, kişinin olumlu düşünce ve davranış örüntülerini güçlendirmesi için de çalışılır. Şema terapisi, genellikle kronik depresyon, anksiyete bozuklukları, kişilik bozuklukları, yeme bozuklukları, ilişki sorunları ve travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik sorunların tedavisinde etkili bir yaklaşım olarak kabul edilir.
Şema Terapinin Amacı
Şema terapinin amacı, kişinin olumsuz düşünce kalıpları ve davranış örüntülerinin altında yatan şemaları tanımlamak, anlamak ve değiştirmektir. Şemalar, kişinin uzun yıllar boyunca deneyimlediği, çoğunlukla çocukluk döneminde başlayan, olumsuz yaşantıların sonucunda oluşan bilişsel yapılar olarak tanımlanır. Bu şemalar, kişinin düşünce ve davranışlarını etkiler ve psikolojik sorunların oluşmasına katkıda bulunabilir.
Şema terapisi, kişinin bu olumsuz şemalarını belirlemesi, anlaması ve değiştirmesi için özel teknikler kullanır. Terapi sürecinde, kişi bu şemaları tanımlar ve nereden geldiklerini anlamaya çalışır. Daha sonra, kişi bu şemaları değiştirmek için öğrenme ve uygulama aşamalarına girer.
Şema terapisi, kişinin olumlu düşünce ve davranış örüntülerini geliştirerek, daha sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemesine yardımcı olur. Terapi süreci boyunca, kişi kendini daha iyi anlar, duygularını daha iyi yönetir, olumsuz düşünce ve davranış örüntülerini değiştirir ve daha sağlıklı ilişkiler kurar.
Şema Terapi ile Tedavi Etme Aşamaları
Şema terapi, birçok farklı aşamadan oluşan bilişsel-davranışçı bir terapi yaklaşımıdır. Terapi süreci, şu aşamaları içerebilir:
- Değerlendirme: Terapi süreci, kişinin durumunu ve sorunlarını anlamak için bir değerlendirme aşaması ile başlar. Bu aşamada, kişinin geçmiş deneyimleri, aile ve ilişki geçmişi, duygusal durumu, davranışları, duygu düzenleme becerileri ve psikolojik semptomları incelenir.
- Şemaların belirlenmesi: Değerlendirme aşamasının ardından, kişinin altında yatan şemalar belirlenir. Şemalar, uzun yıllar boyunca edinilmiş olumsuz düşünce kalıpları ve davranış örüntüleri olarak tanımlanır.
- Şemaların anlaşılması: Kişi, olumsuz şemalarının nedenlerini, kökenlerini ve nasıl geliştiklerini anlamaya çalışır. Bu aşamada, terapist kişiye, şemalarının nasıl oluştuğunu ve nasıl sürdürüldüğünü açıklar.
- Şemaların değiştirilmesi: Kişi, olumsuz şemalarını değiştirmek için öğrenme ve uygulama aşamalarına girer. Terapist, kişiye sağlıklı düşünce ve davranış örüntüleri kazandırmak için çeşitli teknikler kullanır.
- Davranış değişikliği: Kişi, sağlıklı düşünce ve davranış örüntülerini uygulamaya başlar. Bu aşamada, kişi, olumlu davranış örüntülerini günlük hayatına entegre etmek için terapist ile birlikte çalışır.
- Terapinin sonlandırılması: Terapi süreci, kişinin hedeflerine ulaştığı ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsediği zaman sona erer. Terapist, kişinin devam eden ihtiyaçlarına göre, terapi seanslarına ara verme ya da tekrarlamalı seanslar şeklinde devam etme önerisinde bulunabilir.
- Grup terapisi: Şema terapisi, bireysel olarak uygulanabileceği gibi, grup terapisi olarak da uygulanabilir. Grup terapisi, kişinin benzer şemaları olan diğer insanlarla birlikte çalışmasına ve birbirleriyle destek vermelerine olanak tanır.
- Rehberli uygulamalar: Şema terapisi, kişinin terapi dışındaki hayatında da uygulayabileceği rehberli uygulamalar içerir. Kişi, sağlıklı düşünce ve davranış örüntülerini günlük hayatında da sürdürmek için çeşitli stratejiler öğrenir.
Şema terapisi, kişinin olumsuz şemalarını belirlemesi, anlaması ve değiştirmesi için uzun bir süreçtir. Terapi süreci boyunca kişi, kendisi hakkında daha fazla anlayışa sahip olur, duygusal durumunu ve ilişkilerini iyileştirir ve daha sağlıklı bir yaşam tarzı benimser.
Hangi Hastalar Şema Terapi Yöntemine Uygundur?
Terapi, geniş bir yelpazedeki psikolojik sorunları olan kişiler için uygundur. Şema terapi, özellikle çocukluk veya ergenlik dönemindeki travmalar veya diğer zorlayıcı yaşam deneyimleri nedeniyle oluşan kronik, tekrarlayan psikolojik sorunları olan kişiler için etkili olabilir. Bu sorunlar arasında şunlar yer alabilir:
- Depresyon
- Kaygı bozuklukları (örneğin, yaygın kaygı bozukluğu, sosyal kaygı bozukluğu)
- Kişilik bozuklukları (örneğin, borderline kişilik bozukluğu, narsistik kişilik bozukluğu)
- Yeme bozuklukları Örneğin;( Binge eating disorder, bulimia nervosa)
- Bağımlılık (örneğin, madde bağımlılığı, alkol bağımlılığı)
- İlişki problemleri
- Özsaygı ve özgüven eksikliği
Ayrıca, şema terapi, diğer terapi türleri için yanıt veremeyen kişiler için de uygun olabilir. Şema terapi, genellikle daha uzun bir terapi sürecini gerektirse de, altta yatan şemaların değiştirilmesi, kalıcı sonuçlar elde etmek için daha etkili olabilir. Ancak, herhangi bir terapi yöntemi gibi, şema terapi de kişinin ihtiyaçlarına ve özelliklerine göre uyarlanmalıdır. Bu nedenle, bir kişinin hangi terapi yönteminin en uygun olduğuna karar vermek için bir uzmanla görüşmesi ve değerlendirme yapması önerilir.
Şema Terapi Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Şema terapi, kişinin özel ihtiyaçlarına ve hedeflerine bağlı olarak birkaç seans veya birkaç yıl sürebilir. Terapi süresi, kişinin şema yapısının karmaşıklığına, tedavi edilen bozukluğun şiddetine, kişinin motivasyonuna, tedaviye ne kadar erken başlandığına ve terapinin sıklığına bağlı olarak değişebilir. Genellikle, şema terapisinde seanslar haftalık olarak yapılır ve bir seans yaklaşık 50-60 dakika sürer. Şema terapi, diğer terapi türlerine göre daha uzun bir süreyi kapsayabilir, çünkü kişinin altta yatan şema yapısını anlaması, değiştirmesi ve kalıcı sonuçlar elde etmesi zaman alabilir.
İlk seanslarda, terapist, kişinin şema yapısını anlamak için bir inceleme yapacaktır. Ardından, kişinin hedefleri ve tedavi planı belirlenir. Terapi sürecinde, kişi, şema terapisi teknikleri ve stratejileri kullanarak, olumsuz şemalarını değiştirmeye çalışacaktır. Terapi sürecinde, kişi ilerledikçe, seansların sıklığı azaltılabilir. Ancak, tedavi sürecinin ne kadar süreceği kesin olarak belirlenemez, çünkü her kişinin tedaviye yanıt verme hızı farklıdır. Kişi, belirli bir noktada tedaviden ayrılmayı veya seansların sıklığını azaltmayı tercih edebilir, ancak tam bir iyileşme için, terapi sürecinin tamamlanması ve terapistin önerilerine uyulması gerekmektedir.
Şema Terapi Örnekleri
Şema terapisi, birçok farklı psikolojik sorunlarla mücadele etmek için kullanılan bir terapi türüdür. Aşağıda, şema terapisinin uygulanabileceği bazı örnekler verilmiştir:
- Borderline kişilik bozukluğu: Şema terapisi, duygusal kontrol eksikliği ilişki problemleri gibi zorluklarla mücadele etmek için kullanılabilir.
- Depresyon: Şema terapisi, kişinin düşünce kalıplarını ve otomatik düşüncelerini değiştirerek, kişinin kendini daha olumlu bir şekilde görmesine yardımcı olabilir.
- Sosyal kaygı bozukluğu: Şema terapisi, kişinin kaygı seviyelerini azaltarak, sosyal etkileşimlerde daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir.
- Yeme bozuklukları: Şema terapisi, kişinin beslenme ve vücut algısıyla ilgili yanlış inançlarını ve kalıplarını değiştirerek, daha sağlıklı bir ilişki geliştirmesine yardımcı olabilir.
- Travma sonrası stres bozukluğu: Şema terapisi, travma sonrası stres bozukluğu olan kişilere, acı verici hatıralarla nasıl başa çıkacaklarını öğretirken, korku ve endişe duygularının azaltılmasına yardımcı olabilir.
- Obsesif-kompulsif bozukluk: Şema terapisi, obsesyonel düşünceler ve kompulsiyonel davranışlarla mücadele etmek için kullanılabilir.
Bu sadece birkaç örnek olup, şema terapisi, diğer psikolojik sorunlar için de kullanılabilir. Şema terapisi, kişinin zorluklarını daha iyi anlamasına ve olumsuz şemalarını değiştirmesine yardımcı olan uzun vadeli bir terapi türüdür. Terapiler için tecrübeli bir uzmana ihtiyacınız her zaman olacaktır.
Merkezimizden detaylı bilgi edinmek için lütfen randevu oluşturun.
